per
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
2012-06-21
22
51
13520
پیشنهاد ساختاری برای ارزیابی و اجرای طرح های کلان ملی توسعه فناوری
Structural Proposal for Evaluation and Implementation of National Schemes for Technology Development
حمیدرضا طهوری
1
مینا نوری
2
پرستو جلیلی
3
دبیر کمیسیون تخصصی صنایع، معادن و ارتباطات شورای عالی عتف، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
کارشناس کمیسیون تخصصی صنایع، معادن و ارتباطات شورای عالی عتف، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
کارشناس کمیسیون تخصصی صنایع، معادن و ارتباطات شورای عالی عتف، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
در سالهای اخیر، مبحث تصویب و ارزیابی طرحهای کلان ملی در کشور ما مورد تأکید و توجه خاص قرار گرفته است و نهادها و دستگاههای مختلفی در کشور به این بحث پرداختهاند و هر یک با رویکرد خاص خود گامهایی در راستای پیشبرد طرحهای کلان ملی در مسیر تصویب، اجرا و ارزیابی برداشتهاند. اما با توجه به آسیبهای موجود در مسیر اجرای طرحهای کلان و مشکلاتی که در تجربههای قبلی در فرایند اجرای این طرحها وجود داشته، ضروری است تا به منظور ممانعت از تکرار چنین مشکلاتی، ملاحظاتی در فرایند اجرا و ارزیابی این طرحها اعمال گردد. کمیسیون صنایع، معادن، و ارتباطات شورای عالی عتف که بر اساس رسالت خود به عنوان بخشی از نظام علم و فناوری کشور، در فعالیتهای قبلی اقدام به تعیین اولویتهای پژوهش و فناوری کشور در حوزه تخصصی صنعت، معدن، و ارتباطات، تعریف شاخصهای انتخاب طرح کلان ملی، و انتخاب طرح های کلان ملی کرده است، تلاش کرده تا بر اساس تجربههای موفق جهانی، مدلی را برای ساختاربندی و سازماندهی فرایند اجرای طرحهای کلان ملی و نیز طراحی و اجرای سیستم نظارت و پایش مستمر فرایند اجرا در کشور، ارائه دهد. در این راستا، سه مدل موفق جهانی، شامل مدل ساختار طرحهای کلان اتحادیه اروپا بر اساس برنامه FP7، مدل سکوهای فناوری اتحادیه اروپا، و مدل بنیاد ملی علوم آمریکا، و نیز تجربهها و مطالعههای انجام شده در داخل کشور مورد مطالعه قرار گرفت و مدلی برای ارزیابی و اجرای طرحهای کلان ملی در کشور استخراج شد. در مقاله حاضر ضمن مرور مدلهای مذکور، به تشریح مدل پیشنهادی پرداخته خواهد شد.
در سالهای اخیر، مبحث تصویب و ارزیابی طرحهای کلان ملی در کشور ما مورد تأکید و توجه خاص قرار گرفته است و نهادها و دستگاههای مختلفی در کشور به این بحث پرداختهاند و هر یک با رویکرد خاص خود گامهایی در راستای پیشبرد طرحهای کلان ملی در مسیر تصویب، اجرا و ارزیابی برداشتهاند. اما با توجه به آسیبهای موجود در مسیر اجرای طرحهای کلان و مشکلاتی که در تجربههای قبلی در فرایند اجرای این طرحها وجود داشته، ضروری است تا به منظور ممانعت از تکرار چنین مشکلاتی، ملاحظاتی در فرایند اجرا و ارزیابی این طرحها اعمال گردد. کمیسیون صنایع، معادن، و ارتباطات شورای عالی عتف که بر اساس رسالت خود به عنوان بخشی از نظام علم و فناوری کشور، در فعالیتهای قبلی اقدام به تعیین اولویتهای پژوهش و فناوری کشور در حوزه تخصصی صنعت، معدن، و ارتباطات، تعریف شاخصهای انتخاب طرح کلان ملی، و انتخاب طرح های کلان ملی کرده است، تلاش کرده تا بر اساس تجربههای موفق جهانی، مدلی را برای ساختاربندی و سازماندهی فرایند اجرای طرحهای کلان ملی و نیز طراحی و اجرای سیستم نظارت و پایش مستمر فرایند اجرا در کشور، ارائه دهد. در این راستا، سه مدل موفق جهانی، شامل مدل ساختار طرحهای کلان اتحادیه اروپا بر اساس برنامه FP7، مدل سکوهای فناوری اتحادیه اروپا، و مدل بنیاد ملی علوم آمریکا، و نیز تجربهها و مطالعههای انجام شده در داخل کشور مورد مطالعه قرار گرفت و مدلی برای ارزیابی و اجرای طرحهای کلان ملی در کشور استخراج شد. در مقاله حاضر ضمن مرور مدلهای مذکور، به تشریح مدل پیشنهادی پرداخته خواهد شد.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13520_1e2af1816da1f75b8809b7714dfb29ca.pdf
طرح کلان ملی
مدل ارزیابی و اجرای طرح کلان ملی
کمیسیون صنایع
معادن و ارتباطات
National macro Schemes
Model of evaluation and implementation of national macro scheme
Industry Commission
Mines and communications
per
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
2012-06-21
22
51
13521
چهارچوب سامانه نوآوری و کارکرد آن در رشد و توسعه ملی: رویکردی بر پایة نشانگرهای سازمان ملل متحد
The Framework for Innovation and its Functioning in National Development and Development: An Approach Based on United Nations Markers
سلیمان ذوالفقارنسب
1
غلامرضا یادگارزاده
2
کارشناس پژوهشی مرکز مطالعات، تحقیقات و ارزشیابی آموزشی، سازمان سنجش آموزش کشور
عضو هیئت علمی سازمان سنجش آموزش کشور
در ایران بحث از نقشه جامع علمی کشور برای توسعه اقتصادی اجتماعی باعث شده که طرح های مختلفی برای این سامانه ارائه شود و برای ارزیابی آن شاخصهای مختلفی هدفگذاری شدهاند. رویکردهای آنها بیشتر بر پایه سامانه علم و فناوری است و شاخصهای آن از زیرساختها گرفته تا درونداد و برونداد علم و فناوری بسیار زیاد، پراکنده و بدون ارتباط تئوریک با یکدیگر بوده است. در این نوشته براساس رویکردی سیستمیک برای ارزیابی فرایند توسعه ملی بر مبنای یک نظام نوآوری، 3 نشانگر مهارتهای انسانی و 3 نشانگر کارکردهای تکنولوژیک و 6 نشانگر توان رقابت صنعتی برگرفته از سازمان ملل در ارتباطی تئوریک علی با یکدیگر قرار داده شدهاند که هر یک از این نشانگرها برایند نهایی مجموعهای گسترده از فعالیتهای زیرساختی، علمی و فنی در آن زمینه است و توان نوآورانه هر کشوری را در راستای توسعه ملی و افزایش رفاه و امنیت اجتماعی نشان میدهد. یک نشانگر نیز تحت عنوان ارتباط متقابل علم و فناوری و اینکه علم و فناوری در کجا به یکدیگر میپیوندند در چهار سطح ارائه شده است.
در ایران بحث از نقشه جامع علمی کشور برای توسعه اقتصادی اجتماعی باعث شده که طرح های مختلفی برای این سامانه ارائه شود و برای ارزیابی آن شاخصهای مختلفی هدفگذاری شدهاند. رویکردهای آنها بیشتر بر پایه سامانه علم و فناوری است و شاخصهای آن از زیرساختها گرفته تا درونداد و برونداد علم و فناوری بسیار زیاد، پراکنده و بدون ارتباط تئوریک با یکدیگر بوده است. در این نوشته براساس رویکردی سیستمیک برای ارزیابی فرایند توسعه ملی بر مبنای یک نظام نوآوری، 3 نشانگر مهارتهای انسانی و 3 نشانگر کارکردهای تکنولوژیک و 6 نشانگر توان رقابت صنعتی برگرفته از سازمان ملل در ارتباطی تئوریک علی با یکدیگر قرار داده شدهاند که هر یک از این نشانگرها برایند نهایی مجموعهای گسترده از فعالیتهای زیرساختی، علمی و فنی در آن زمینه است و توان نوآورانه هر کشوری را در راستای توسعه ملی و افزایش رفاه و امنیت اجتماعی نشان میدهد. یک نشانگر نیز تحت عنوان ارتباط متقابل علم و فناوری و اینکه علم و فناوری در کجا به یکدیگر میپیوندند در چهار سطح ارائه شده است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13521_d1845977206e1a9b8a5eeafc92cc7e9e.pdf
نوآوری
تحقیق و توسعه
علم و فناوری
رقابت پذیری اقتصادی
نیروی انسانی
Innovation
Research and Development
Science and Technology
Economic competitiveness
Human Resource
per
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
2012-06-21
22
51
13522
ویژگی های سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری در کشورهای در حال توسعه
Features of policy making in science, technology and innovation in countries Developing
سید سپهر قاضی نوری
1
شیوا تاتینا
2
دکترای دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده مدیریت و اقتصاد
دانشجوی دکترای دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده مدیریت و اقتصاد
دستیابی به رشد پایدار تحت شرایط جهانیسازی و رقابت شدید جهانی، رویکرد سیستمی نسبت به علم، فناوری و نوآوری را ضروری ساخته است چرا که علم، فناوری و نوآوری عوامل کلیدی در دستیابی کشورها به اقتصاد دانش بنیاد هستند. اقتصادی که در آن وابستگی زیادی به دانش، اطلاعات، مهارتهای سطح بالا وجود دارد. اقتصادهای پیشرفته دنیا به سمت اقتصاد دانش بنیاد حرکت کردهاند و در این مسیر، مراحل مختلفی را پشت گذراندهاند. در پی این کشورها، اقتصادهای نوظهور نیز هر یک از مسیری، دستیابی به رشد پایدار را هدف قراردادهاند. مطالعه و بررسی وضعیت این کشورها از جنبههای مختلف زیرساختی، کارآیی و بهرهوری، و نوآوری میتواند شناخت و الگوی مناسبی را برای سیاستگذاری در حوزه علم، فناوری و نوآوری فراهم آورد. به این منظور در این مطالعه، شاخص رقابتپذیری جهانی که به صورت سالانه توسط مجمع جهانی اقتصاد ارزیابی میشود مورد بررسی قرار گرفته است و براساس آن با مقایسه کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه، حوزه های سیاستگذاری در عرصه علم، فناوری و نوآوری تعیین شده است.
دستیابی به رشد پایدار تحت شرایط جهانیسازی و رقابت شدید جهانی، رویکرد سیستمی نسبت به علم، فناوری و نوآوری را ضروری ساخته است چرا که علم، فناوری و نوآوری عوامل کلیدی در دستیابی کشورها به اقتصاد دانش بنیاد هستند. اقتصادی که در آن وابستگی زیادی به دانش، اطلاعات، مهارتهای سطح بالا وجود دارد. اقتصادهای پیشرفته دنیا به سمت اقتصاد دانش بنیاد حرکت کردهاند و در این مسیر، مراحل مختلفی را پشت گذراندهاند. در پی این کشورها، اقتصادهای نوظهور نیز هر یک از مسیری، دستیابی به رشد پایدار را هدف قراردادهاند. مطالعه و بررسی وضعیت این کشورها از جنبههای مختلف زیرساختی، کارآیی و بهرهوری، و نوآوری میتواند شناخت و الگوی مناسبی را برای سیاستگذاری در حوزه علم، فناوری و نوآوری فراهم آورد. به این منظور در این مطالعه، شاخص رقابتپذیری جهانی که به صورت سالانه توسط مجمع جهانی اقتصاد ارزیابی میشود مورد بررسی قرار گرفته است و براساس آن با مقایسه کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه، حوزه های سیاستگذاری در عرصه علم، فناوری و نوآوری تعیین شده است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13522_b65e288cfdbe3aa55f862722a261d9df.pdf
کشورهای در حال توسعه
سیاستگذاری علم، فناوری و نو آوری
مشخصه های سیاست
Developing countries
Science
Technology and Innovation Policy
Policy Features
per
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
2012-06-21
22
51
13523
بررسی تأثیر آینده نگاری در سیاس تگذاری علم، فناوری و نوآوری
Investigating the Impact of Foresight on Policy Making in Science, Technology and Innovation
لیلا نامداریان
1
علیرضا حسن زاده
2
شعبان الهی
elahi@modares.ac.ir
3
دانشجوی دکترای دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه مدیریت فناوری اطلاعات
دانشجوی دکترای دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه مدیریت فناوری اطلاعات
دکترای دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه مدیریت فناوری اطلاعات
آیندهنگاری به عنوان یک ابزار تحلیلی متمایز، توسعه یافته است: این ابزار، آیندههای ممکن حوزه های مختلف علم و فناوری و سیستمهای اقتصادی - اجتماعی را از چشمانداز ذینفعان مختلف، مورد توجه قرار می دهد و به این ترتیب به فرایندهای تصمیمگیری در سطوح مختلف کمک مینماید. این مقاله، چشماندازهای مختلف ارزیابی آیندهنگاری را در نظر می گیرد و از طریق برقراری نگاشت بین این چشماندازها، با کارکردهای سیاستی آینده نگاری، چهارچوبی برای طبقهبندی تأثیرات آیندهنگاری در سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری ارائه میکند و نتایج ارزیابی برنامههای آیندهنگاری چند ملت مختلف را با استفاده از این چهارچوب مرور می نماید.
آیندهنگاری به عنوان یک ابزار تحلیلی متمایز، توسعه یافته است: این ابزار، آیندههای ممکن حوزه های مختلف علم و فناوری و سیستمهای اقتصادی - اجتماعی را از چشمانداز ذینفعان مختلف، مورد توجه قرار می دهد و به این ترتیب به فرایندهای تصمیمگیری در سطوح مختلف کمک مینماید. این مقاله، چشماندازهای مختلف ارزیابی آیندهنگاری را در نظر می گیرد و از طریق برقراری نگاشت بین این چشماندازها، با کارکردهای سیاستی آینده نگاری، چهارچوبی برای طبقهبندی تأثیرات آیندهنگاری در سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری ارائه میکند و نتایج ارزیابی برنامههای آیندهنگاری چند ملت مختلف را با استفاده از این چهارچوب مرور می نماید.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13523_ebb2a60112a61db8ff6ff3b0f806bd28.pdf
منطق آینده نگاری
ارزیابی آینده نگاری
سیاستگذاری
چشم اندازهای ارزیابی آینده نگاری
Forecast logic
Forecasting assessment
Policy Making
Perspectives of Forecasting Evaluation
per
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
2012-06-21
22
51
13524
نگاشت فرآیندهای نظام پژوهش؛ مطالعه موردی: پدافند غیرعامل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
Mapping Processes of the Research System; Case Study: Passive Defense of the Ministry of Science, Research and Technology
حمید امیدوار
1
حسین حیرانی
2
سیدرضا رضوی پور
3
ناصر باقری مقدم
bagheri@nrisp.ac.ir
4
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر
دانشجوی دکتری سیاستگذاری علم و فناوری؛ مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
دانشجوی دکتری سیاستگذاری علم و فناوری؛ مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
دانشجوی دکتری سیاستگذاری علم و فناوری؛ مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
موضوع پدافند غیرعامل به عنوان یکی از مهمترین نیازهای راهبردی کشور در راستای افزایش امنیت و اقتدار ایران اسلامی در بین کشورهای جهان مورد توجه مقام معظم رهبری و نخبگان کشور است. یکی از ابزارهای اصلی پاسخگویی به این مهم شناسایی و انجام پژوهشهای مورد نیاز به منظور تحقق اهداف کلان کشور در حوزه پدافند غیرعامل است. بنابراین تعیین سازوکارهای پژوهشی به صورت کارا و هدفنمد موجب خواهد شد تا بهرهوری استفاده از منابع موجود افزایش یابد. در این راستا تلاش شده است تا در این مقاله تحلیل فرایندی از نظام پژوهش پدافند غیرعامل در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه گردد. در گام نخست با استفاده از مطالعه تطبیقی نمونههای خارجی و داخلی، سازوکارهای نظامهای پژوهش در برخی از حوزههای کلیدی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. سپس بر اساس مطالعه ادبیات پدافند غیرعامل، اسناد بالادست و نتایج حاصل از مطالعه تطبیقی، فرایندهای اصلی و کلان نظام پژوهش پدافند غیرعامل شناسایی شدند. درنهایت با استفاده از مدل مستخرج از مطالعات تطبیقی، بازیگران و وظایف آنها در قالب نظام پژوهش پدافند غیرعامل شناسایی و درنهایت تواتر فعالیتهای آنها در قالب نمودارهای Swimlane تعریف و ترسیم شده است.
موضوع پدافند غیرعامل به عنوان یکی از مهمترین نیازهای راهبردی کشور در راستای افزایش امنیت و اقتدار ایران اسلامی در بین کشورهای جهان مورد توجه مقام معظم رهبری و نخبگان کشور است. یکی از ابزارهای اصلی پاسخگویی به این مهم شناسایی و انجام پژوهشهای مورد نیاز به منظور تحقق اهداف کلان کشور در حوزه پدافند غیرعامل است. بنابراین تعیین سازوکارهای پژوهشی به صورت کارا و هدفنمد موجب خواهد شد تا بهرهوری استفاده از منابع موجود افزایش یابد. در این راستا تلاش شده است تا در این مقاله تحلیل فرایندی از نظام پژوهش پدافند غیرعامل در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه گردد. در گام نخست با استفاده از مطالعه تطبیقی نمونههای خارجی و داخلی، سازوکارهای نظامهای پژوهش در برخی از حوزههای کلیدی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. سپس بر اساس مطالعه ادبیات پدافند غیرعامل، اسناد بالادست و نتایج حاصل از مطالعه تطبیقی، فرایندهای اصلی و کلان نظام پژوهش پدافند غیرعامل شناسایی شدند. درنهایت با استفاده از مدل مستخرج از مطالعات تطبیقی، بازیگران و وظایف آنها در قالب نظام پژوهش پدافند غیرعامل شناسایی و درنهایت تواتر فعالیتهای آنها در قالب نمودارهای Swimlane تعریف و ترسیم شده است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13524_97cc98960240cd2d9d7fe18d4ef1b367.pdf
پدافند غیر عامل
نظام پژوهش
نگاشت فرایندهای پژوهشی
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
Passive Defense
Research System
Mapping Research Processes
Ministry of Science
Research and Technology