مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
بررسی کارکردهای آشکار و پنهان انجمن های علمی و پژوهشی
13269
FA
غلامرضا
ذاکر صالحی
-
Journal Article
1970
01
01
یکی از ویژگیهای اساسی جامعۀ مدنی، حضور پررونق نهادها و تشکلهای علمی و فرهنگی خودانگیخته است؛ نهادهایی که بتوانند در کنار دولت، تمام ظرفیتهای علمی و فرهنگی موجود جامعه را پوشش و ارتقا دهند. انجمنهای علمی و پژوهشی نمونهای روشن از مصادیق نهادهای مدنی است. در نوشتۀ حاضر پس از بیان سابقۀ انجمنهای علمی در جهان و ایران تلاش شده است با بهرهگیری از رویکرد کارکردگرایی، به تبیین نقش و آثار این نهادها پرداخته شود. بدیهی است این چارچوب نظری میتواند زمینه و مقدمهای را برای تحقیقات کاربردی دربارۀ کارکردهای انجمنهای علمی و پژوهشی در ایران فراهم کند. در این مقاله کارکردهای یاد شده به دو دستل کارکردهای آشکار (manifest function) و کاکردهای پنهان (latent function) تقسیم و فهرستی از این دو دسته ارائه میشود. در پایان مقاله برای تسهیل ایفای کارکردهای مثبت انجمنها و ارتقای جایگاه و نقش آنان در نظام علمی و اجتماعی کشور دوازده راهکار پیشنهاد شده است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13269_aeced8c9a3203094d769db237159b127.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
نقش دولتها در توسعه فناوری
13270
FA
محمد نقی
مهدوی
-
Journal Article
1970
01
01
مهمترین مسئلهای که کشورهای در حال توسعه با آن مواجهند، به گردش درآوردن چرخ توسعه است. از طرفی توسعه مستمر یا به اصطلاح «توسعه پایدار»، تنها زمانی امکانپذیر است که توأم با پیشرفت مداوم علم و فناوری بوده و به وسیله آنها تقویت شود. به رغم این واقعیت، اغلب کشورهای در حال توسعه از فقدان سیاستهای بخش علم و فناوری فقدان تشکیلات سازمانی قوی و نارسایی نظامهای تحقیق و توسعه و نیروی انسانی متخصص، جریان کند اطلاعات و به طور کلی ضعف بنیه علم و فناوری، رنج میبرند. از طرفی، توسعه فناوری، امری نیست که خود به خود اتفاق بیفتد. بلکه فرآیندی طولانی، پیچیده، دشوار و پرهزینه است و نیاز به یک اقدام ملی واقعبینانه دارد. در واقع توسعه فناوری مسئولیت همه بخشها را اعم از دولت، بخش خصوصی، مجامع علمی، آموزشی، تحقیقاتی وجامعه (مردم) به مثابه یک کلیت بر عهده دارد. اما، آنچه که از همه مهمتر است وجود تعهد عملی در رهبران سیاسی نسبت به توسعه فناوری است. این تعهد باید در بالاترین سطح، یعنی مدیریت سیاسی جامعه به وجود آید تا سازمانها و نهادهای دیگر در امر توسعۀ فناوری نیز بتوانند وظایف خود را به درستی انجام دهند. در غیر این صورت، نیروها و امکانات خود را در فعالیتهای پراکنده به هدر خواهند داد. بنابراین در عین حالی که دولتهای کشورهای در حال توسعه به لحاظ محدودیت منابع ناچار به مداخله هستند، اگر این مداخله توأم با تعهد قوی و در سطوح عالی سیاسی و همچنین ایجاد زمینههای مشارکت بخشهای مختلف و به ویژه مردم باشد مؤثرتر و کارآتر خواهد بود.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13270_228088611364ac71c3f555656d2f4cb1.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
فناوری و نقش انجمن های علمی
13271
FA
حسن
حبیبی
-
Journal Article
1970
01
01
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13271_d8313bb43d7e44bf278b88541b1714ec.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
مقدمه ای بر سنجش «دانش برای توسعه»
13272
FA
Journal Article
1970
01
01
این مقاله با تأکید بر نقش حیاتی و حساس دانش در توسعه اجتماعی ـ اقتصادی جوامع، به شناسایی عوامل مؤثر در زمینهسازی برای پیشرفت علم و فناوری پرداخته و وضعیت کشورهایی را که در دهۀ اخیر به توسعۀ مناسب دست یافتهاند (نظیر کشورهای جنوب شرق آسیا) به مثابه مصداقی برای این مدعا قرار داده است که توسعه درونزا متکی بر دانش (اعم از تولید در داخل یا اکتساب آن از خارج کشور) و اشاعه آن در جامعه و فراهم شدن زمینههای مناسب برای تزریق و به کارگیری نتایج آن در صنایع و خدمات و نیز آمادگی مردم برای استفاده از تولیدات و خدمات دانش است. این مقاله در ادامه، اجزای ششگانه دانش ملی را برشمرده و وضعیت جامعه ما را در هر بخش توضیح داده است. به نظر نگارنده کشور ما در بخش انگیزش به علت برخورداری زمینههای مناسب و امکانات بالقوهای که قابلیت توسعه دارند با مشکلی روبهرو نیست. در بخش خلق و تولید دانش نیز آنچه اولویت دارد ضرورت شناخت دانشهای مورد نیاز توسعۀ اجتماعی و اقتصادی است. اما در بخش دسترسی به دانش ضعف زیرساختهای اطلاعرسانی کاملاً مشهود است. در بخش اشاعه نیز معضل اصلی عدم جذب سریع نتایج فعالیتهای دانش در امور اقتصادی و اجتماعی است؛ همچنین در بخش بهرهبرداری از دانش نیاز به توسعۀ زمینههای اولیه، نیازی جدی و اساسی است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13272_d2b3c976c964e5a8a6ef81efae86f0eb.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
تحول روند شاخص های تحقیقاتی (77-1357)
13273
FA
فریبا
فهیم یحیایی
-
Journal Article
1970
01
01
از مجموعه 1055 واحد تحقیقاتی کشور، 432 واحد مالکیت دولتی (9/40 درصد)، 161 واحد مالکیت غیرذدولتی (3/15 درصد) و 462 واحد مالکیت خصوصی (8/43 درصد) دارند. به رغم آنکه 8/43 درصد از واحدهای تحقیقاتی کشور مربوط به بخش خصوصی است، به دلیل ضعف فعالیتهای آماری و اطلاعرسانی در نظام تحقیقاتی کشور از تعداد شاغلان، طرحهای تحقیقاتی و هزینههای آنها اطلاع کاملی در دست نیست. تعداد مراکز تحقیقاتی دولتی کشور از 52 مرکز در سال 1357 به 154 مرکز در سال 1376 افزایش یافته است. بررسی ساختار مراکز تحقیقاتی دولتی کشور براساس گروههای تخصصی نشان میدهد که بیشترین سهم آنها به مراکز علوم انسانی و اجتماعی (5/30 درصد) و کمترین سهم آنها به مراکز پزشکی (9/3 درصد) مربوط بوده است. ساختار این مراکز طی سالهای 57 تا 77 تحول چندانی نیافته است. تعداد طرحهای تحقیقاتی کشور در سال 1357 معادل 11420 طرح بوده است. بررسی ساختار طرحهای تحقیقاتی کشور به تفکیک نوع طرح نشان میدهد که طرحهای بنیادی 7/13 درصد، طرحهای کاربردی 2/74 درصد و طرحهای توسعهای 12 درصد از کل طرحهای کشور را تشکیل میدهند. مقایسه شاخصهای بهرهوری حاکی از آن است که طی سالهای اخیر میزان اعتبارات تحقیقاتی و تعداد محققان بسیار افزایش یافته ولی تعداد طرحهای تحقیقاتی، مقالات و کتابهای منتشر شده، یا به عبارتی یافتههای پژوهشی، افزایش چندان متناسبی با آنها نداشتهاند.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13273_e6321f246f54c86cc2719e1c1861a0a5.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
بررسی و یژگی ها و مسائل مجلات علمی - تخصصی ایران
13274
FA
Journal Article
1970
01
01
آنچه که در این مقاله امده است، مروری بسیار اجمالی در یافتههای طرح برسی ویژگیها و مسائل مربوط به تولید نشر، و مطالعه مجلات علمی در ایران است که از سه زاویۀ تولیدکنندگان، نشریات تولید شده، و نیز مطالعهکنندگان مورد توجه قرار گرفته است. این بررسی با حمایت مالی از مرکز مطالعات و تحقیقات، رسانههای وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مشارکت گروهی از پژوهشگران (از جمله دکتر بیژن زارع، پرویز صالحی، دکتر خسرو اسلامی، دکتر ابراهیم فیوضات، دکتر پروین محسنی و دکتر عباس احمدی) صورت گرفته است. متن کامل این گزارش در 577 صفحه تکثیر گردیده است و در آرشیو مرکز مذکور موجود است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13274_28f5d1d92be2fef8bda42c69803b99ae.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
آینده دانشگاه و دانشگاه آینده
13275
FA
Journal Article
1970
01
01
زنگاهی هر چند گذرا به تاریخ آشکار میکند که گذشته از پدیدارهای طبیعی، نهادهای ساخته دست بشر همچون تمدنهاف نظامهای حکومتی، مؤسسات و سازمانها و نظایر آنها نیز جملگی محکوم این حکم حضرت ؟؟ هستند که: کل شی مالک الا وجهه. به عبارت دیگر برای هرآنچه که به عالم ماده تعلق دارد بقا و دوام ابدی قابل تصور نیست. به این اعتبار میتوان این پرسش را مطرح ساخت که آیا برای دانشگاهها ـ به منزله یکی از کارآمدترین هویات مصنوع بشر ـ آیندهای وجود دارد؟ آیا میتوان به بقای هرچند نسبی این نهاد اساسی که در رشد و تعالی جوامع بشری و ابنای آدم نقشی مؤثر ایفا کرده امیدوار بود؟ استدلال اصلی مقالۀ حاضر آن است که در عرصهای که تغییر و دگرگونی بنیادین، اصل لایتغیر آن به شمار میآید، تداوم حیات دانشگاه، در گرو تلاش مستمر برای انطباق با شرایط دائماض در حال تحول و تکاپوی بیوقفه برای یافتن جایگاه (niche) مناسب با اهداف عام و اصلی این نهاد است. موفقیت در این امر نه تنها با آمادگی همیشگی برای رقابت در مسابقه برای بقا بستگی دارد که به همان اندازه به همکاریهای سازنده (symbiosis) با دیگر عناصر موجود در زیستیومهای معرفتی و اجتماعی، و تطور همزمان (co-evolution) با آنها، وابسته است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13275_953b9aa7cc8b7bf4334752a5684fb18d.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
ارزیابی شاخص های مؤثر در کارایی مراکز تحقیقاتی در کشورهای پیشرفته صنعتی
13276
FA
Journal Article
1970
01
01
ضرورت توسعه یا پیشنیاز تحقیق برای تمامی کشورهای پیشرفتۀ صنعتی یا در حال توسعه کاملاً آشکار است. کشورهای در حال توسعه با برداشتن گامهای بلند سعی میکنند فاصلۀ خود را با کشورهای پیشرفتۀ صنعتی از طریق توجه به تحقیقات به طور اعم، و تخصیص منابع مالی، آموزش نیروی انسانی کارآمد، و بالاخره برنامهریزی دقیق و جامع برای رسیدن به اهداف صنعتی به طور اخص، کاهش دهند. لیکن میزان کاهش فاصله در بین این دو گروه از کشورها به دلیل افزایش بیرویۀ جمعیت در کشورهای در حال توسعه، کم بودن نسبی میزان تولید ناخالص ملی آنها، و بالاخره عدم توجه کافی به تحقیقات در این کشورها کم و بعضاً منفی است. در این مقاله علاوه بر معرفی مهمترین شاخصهای مؤثر در کارایی مراکز تحقیقاتی در کشورهای توسعهیافته، بین کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه مقایسهای کلی (از دیدگاه این شاخصها) انجام گرفته است. آنگاه با استفاده از جدیدترین آمار در دسترس، اطلاعات به دست آمده تحلیل آماری شده است. R&D همچنین در پایان استفاده از اطلاعات به دست آمده، مقایسهای جامع بین شاخصهای مؤثر در کارایی مراکز کشورهای پیشرفتۀ صنعتی با مراکز مشابه در کشورهای در حال توسعه انجام شده است.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13276_0b040c11473521307941b0eca42116f0.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
بررسی و مقایسه تطبیقی عوامل موفقیت در توسعه صنعتی و فناورانه برخی کشورهای تازه صنعتی شده شرق آسیا
13277
FA
سیدرضا
سلامی
-
Journal Article
1970
01
01
این مقاله نخست به بررسی عوامل موفقیت برخی از کشورهای موفق تازه صنعتیشدۀ شرق آسیا میپردازد. همچنین در ادامه، برخی از موانع و مشکلات عمده در روند توسعۀ سریع اقتصادی و صنعتی این کشورها تحلیل میشود. در خاتمه، با توجه به مطالب ارائه شده، برخی از مهمترین درسها و نکات آموزندل منتج شده از تجارب موفقیتآمیز این کشورها برای دیگر کشورهای در حال توسعه مانند ایران ارائه میگردد. از جمله مهمترین درسهایی که میتوان از تجارب این کشورها آموخت این است که آنان با بهرهگیری از یک سلسله سیاستها و راهبردهای عملی مناسب مانند اتخاذ راهبرد بروننگر و متمایل به بازاره، گسترش صادرات، سرمایهگذاری وسیع در امر توسعۀ منابع و مهارتهای انسانی و سیاستهای مناسب انتقال، جذب و تطبیق فناوری توانستند در مدت نسبتاً کوتاهی به سطوح بالایی از رشد اقتصادی دست یابند.
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13277_b60a37abe7146c0e1778e3d022616a59.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
مشارکت دانش و روابط سلطه
13278
FA
پُل
هنری
-
Journal Article
1970
01
01
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13278_c3289e0d934fb34e3910cf49d09c0f78.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
مسئله شناسی بین المللی کردن معرفت علوم اجتماعی
13279
FA
نیل
اسملسر
-
Journal Article
1970
01
01
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13279_d66c9407b1c210e613ed713da899db41.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
انجمن های علمی ایران
13280
FA
سعیده
اخکان
-
Journal Article
1970
01
01
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13280_98567deb893ef2d78f486d2b69e9deb6.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
10
23
2001
01
20
موفقیت از طریق نوآوری
13281
FA
گرهارد
شرودر
-
Journal Article
1970
01
01
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13281_9846d69a09ad04ab30fd2f2e583a1344.pdf