ایمنی زیستی و مسائل اجتماعی مرتبط با مهندسی ژنتیک

چکیده

اختصاص قریب به 60 ملیون هکتار از اراضی زراعی جهان به کشت گیاهان حاصل از مهندسی ژنتیک در سال 2002 که تولید، مصرف و رهاسازی میلیاردها تن «موجودات زنده دست‌ورزی شده» را به دنبال داشته است برای آگاهان و تحلیل‌گران تردیدی را برجای نمی‌گذارد که این فناوری همچنان راه خود را برای سیطره بر جهان کشاورزی ادامه خواهد داد. اگرچه پیشرفت‌های ناشی از مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی تحسین‌برانگیز و غیرقابل انکار است، اما صدای منتقدین و احتیاط‌پیشگان را نیز باید شنید. این مقاله در تلاش است تا ضمن معرفی اجمالی دستاوردهای مهندسی ژنتیک در کشاورزی و فواید آن، دیدگاه‌های مخالفین این فناوری را نیز بیان کره و ضمن تجزیه و تحلیل آنها، به معرفی گروه‌های مخالف و انگیزه‌های مخالفت آنها، بپردازد. به طور کلی مهندسی ژنتیک دارای دو دستۀ مخالف است. «مخالفین مطلع و منطقی» و «مخالفین ناآگاه یا دارای غرض و غیرمنطقی». نگرانی های ابراز شده نیز از این دو دسته خارج نیست. نگرانی های ابراز شده توسط گروه‌های مخالف منطقی را می‌توان در ملاحظات زیست محیطی، ملاحظات مربوط به سلامتی اناسن، دام و کشاورزی و ملاحظات اقتصادی و عمومی خلاصه نمود. مقررات زیست‌ایمنی به عنوان دستاورد تعامل جهانی موافقین و مخالفین مهندسی ژنتیک و جایگاه فعلی آن در ایران و جهان معرفی شده و ساختار فرابخشی مناسب تشکیلات متولی این امر در ایران زیر نظر رئیس‌جمهوری پیشنهاد می‌شود