مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
10
23
رشد علم: مفاهیم، نظریهها و الگوها
1
18
FA
حسین
مرادی مقدم
0000-0001-6444-2690
هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه سمنان
h-moradimoghadam@semnan.ac.ir
مسئولان کشور همواره بر رشد علم تأکید داشتهاند و آن را از ویژگیهای راهبری علمی دانستهاند. این پژوهش با هدف بررسی مفهوم رشد علم و شاخصهای مربوط به آن انجام شده است. در واقع مفهوم رشد علم، معیارهای سنجش رشد علم، نظریههای حوزه رشد علم در قدیم و معاصر، الگوهای رشد علم و چگونگی استفاده از آن در مقاله بررسی شده است. یافتهها در دو بخش به مفهوم رشد علم پرداخته است. بخش اول مبانی نظری و بخش دوم مراحل مختلف رشد، الگوی رشد علم پرایس و الگوهای چهارگانه رشد علم است که مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
رشد علم,سنجش رشد علم,نظریهها و الگوهای رشد علم
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13667.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13667_fe29189cd801709109ce0ad5dea4e2fb.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
10
23
تبیین موانع و راهکارهای نظریهپردازی در علوم انسانی و اجتماعی (مطالعه موردی: اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز)
1
18
FA
غلامرضا
حیدری
دانشیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه شهید چمران، اهواز
فرزانه
قنادی نژاد
دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه شهید چمران، اهواز
f_ghanadinezhad@yahoo.com
دستیابی به اندیشههای تازه و راهکارهای مؤثر برای توسعة نوآوری و خلاقیت، از طریق پژوهشهای اصیل علمی و نظریهپردازی حاصل میشود. نظریهپردازی در تولید دانش نو در حوزههای علوم انسانی و اجتماعی اهمیت دارد، پژوهش حاضر به شناسایی موانع نظریهپردازی در این حوزهها و ارائه راهکارهایی در جهت رفع این موانع میپردازد.
پژوهش به صورت پیمایشی انجام شده است و به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی و تحلیلی است. جامعة مورد مطالعه شامل کلیه استادان رشتههای علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز هستند که در سال تحصیلی 1397-1396 مشغول به خدمت هستند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامهای محقق ساخته است که به دلیل محدود بودن جامعة پژوهش، میان تمامی افراد جامعه (172 نفر) توزیع و در نهایت 121 پرسشنامه (ضریب بازگشت 34/70 درصد) گردآوری شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آزمون فریدمن انجام گرفته است.
یافتهها نشان داد که مهمترین موانع نظریهپردازی در علوم انسانی و اجتماعی به ترتیب عبارتند از: موانع فرهنگی- سیاسی، موانع اجتماعی، موانع اقتصادی، حمایتی و مالی، موانع قانونی- سازمانی، موانع آموزشی، موانع روششناختی (پژوهشی) و موانع فردی- روانشناختی. در پایان نیز راهکارهایی برای توسعه نظریهپردازی در این حوزهها ارائه شده است. شناسایی مشکلات و چالشهای موجود در مسیر نظریهپردازی به سیاستگذاران و تصمیمگیران کشور کمک خواهد کرد تا در راستای رفع موانع و کمک به توسعه فرایند نظریهپردازی علوم انسانی و اجتماعی، برنامهریزی و اقدام کنند.
موانع نظریهپردازی,راهکارهای نظریهپردازی,علوم انسانی و اجتماعی,اعضای هیئت علمی,دانشگاه شهید چمران اهواز
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13668.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13668_91ff28b80e445a65c4f61fb05aecfd03.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
10
23
مباحثه تجاریسازی تحقیقات علمی: بازخوانی انتقادی و ترسیم مسیری برای تحقیقات آینده
33
54
FA
آرش
موسوی
استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران
arashmoussavi_ir@yahoo.com
محمدامین
برادران نیکو
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران
هدف از مقاله حاضر این است که مهمترین شکافهای نظری در مباحثه تجاریسازی تحقیقات علمی در داخل و خارج کشور نشان داده شود. همچنین برخی از مهمترین ایدههای تحقیقاتی برای ترسیم مسیر آینده این موضوع طرح شود. روش به کار گرفته شده در تحقیق کتابخانهای و تحلیل مفهومی است. در ادبیات جهانی مشاهده میشود برخی آثار به طور عمده بر پایه نظریههای جامعهشناسی علم علیه تجاریسازی تحقیقات علمی استدلال کردهاند و برخی آثار با استفاده از نتایج عینی و تجربی دفاعیه خود را از تجاریسازی به مثابه واقعیتی موجود ارائه دادهاند. در ادبیات داخلی، پنج موضوع اصلی مورد توجه نویسندگان چنین است: تعریف مفاهیم مربوط به تجاریسازی تحقیقات علمی؛ مدلهای اجرایی مناسب در ایران؛ عوامل موفقیت تجاریسازی علم در دانشگاههای جهان و ایران؛ موانع موجود در ایران؛ پیامدهای مثبت و منفی آن. دو موضوع اخیر اهمیت بیشتری در ادبیات داخلی داشته است. اکثراً جامعه علمی مدیریت و تا حدی کمتر، جامعهشناسان به این مباحثه وارد شدهاند. سایر اندیشمندان در حوزههای سیاست علم، اقتصاد علم و فلسفه علم نسبت به این موضوع بیتوجه بودهاند. مباحثه تجاریسازی تحقیقات علمی در داخل کشور فاقد چهارچوبهای نظری مناسب جهت تحلیل، ارزیابی و پرداختن به ضرورت موضوع است.
تجاریسازی تحقیقات علمی,اقتصاد علم,دانشگاه و صنعت,مبانی نظری تجاریسازی,سیاستگذاری علم و فناوری
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13669.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13669_dbf8d431d8718eafcdcd22ce2f57bf9c.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
10
23
چهارچوب جامع چندسطحی حفاظت دانش بنگاههای دانشمحور (مطالعه موردی شرکت ملی نفت ایران)
55
68
FA
مریم
پریسا امانی
دانشجوی دکترای مدیریت دانش و منابع انسانی دانشگاه صنعتی شریف، تهران
amani_maryam@gsme.sharif.edu
امروزه بنگاههای دانشمحور برای حفظ ذخایر ارزشمند دانشی و مزیت رقابتی بر «حفاظت دانش» به عنوان فرایند کلیدی مدیریت دانش تأکید دارند. در واقع خلق و به اشتراکگذاری دانش بدون حفاظت دانش منجر به ایجاد ارزش افزوده پایدار نمیشود. هدف از این مقاله، بررسی رویکردهای حفاظت دانش با پیشنهاد چهارچوب چندسطحی در شرکت ملی نفت ایران به عنوان بنگاه دانشمحور است که با توجه به ماهیت اکتشافی تحقیق از مطالعه موردی استفاده میشود. حفاظت دانش شامل حفظ دانش صریح (نظیر ثبت اختراع و مستندهای سازمانی) و نیز حفاظت دانش ضمنی (دانش در ذهن کارکنان نظیر تجربه) است.
نتایج تحقیق نشان میدهد که ریسک از دست دادن دانش و لزوم حفاظت دانش در سطح فردی (ترک خدمت و بازنشستگی کارکنان) و در سطح سازمانی (کوچکسازی، مدیریت روابط بین سازمانی و مدیریت پروژه) باید مورد نظر قرار گیرد که مروری بر استراتژیهای شرکت ملی نفت به عنوان بنگاه دانشمحور برای کاهش هر یک از ریسکهای مذکور صورت میگیرد.
مدیریت دانش,حفاظت دانش,چهارچوب چندسطحی,دانش ضمنی,جابهجایی شغلی,مدیریت روابط بین سازمانی
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13670.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13670_64aadb48e91c41d0e92e97e7972dc5d1.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
11
22
تحلیلی بر شاخصهای فضای کسبوکار در ایران
69
82
FA
نگار
ارمغان
عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فناوریهای نوین، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
armaghan@irost.ir
نگین
فلاح حقیقی
عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فناوریهای نوین، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
فضای مناسب برای کسبوکار یکی از عوامل مهم در رشد و توسعه اقتصادی و سرمایهگذاری داخلی و بینالمللی محسوب میشود. هدف مقاله بررسی و تحلیل وضعیت شاخصهای ایران از منظر کسبوکار از سال 2013 تا 2017 است. در این پژوهش از روش توصیفی طولی و تحلیلی استفاده شده است. با استفاده از مطالعات اسنادی، کتابخانهای و آمار رسمی منتشر شده در خصوص شاخصهای فضای کسبوکار، عوامل، مؤلفههای ارزیابی و موانع مهم تکتک شاخصهای انجام کسبوکار در کشور، طی سالهای 2017-2013 مورد تحلیل و بررسی قرارگرفتهاند. یافتهها نشان میدهد که شاخصهای «اخذ مجوزهای ساخت»، «ثبت مالکیت» و «کسب انشعاب برق» بیشترین بهبود را طی این سالها در رتبه جهانی داشتهاند. از طرف دیگر، شاخصهای «تجارت فرامرزی»، «حلوفصل ناتوانی در پرداخت دیون»، بیشترین تنزل و افت را طی این سالها داشتهاند. شاخص «حمایت از سرمایهگذاران کوچک» همواره طی این پنج سال اخیر از وضع نامطلوبی برخوردار بوده و در روند بهبود آن تغییری صورت نگرفته است. در بخش نتیجهگیری مؤلفههای مؤثر در شاخصهای بهبودیافته و همچنین تحلیلی برای مؤلفههای تأثیرگذار در بهبود شاخصهای تنزلیافته برای متولیان شاخصها ارائه شده است. برای سایر شاخصها طی این دوره تغییرات جدی دیده نشده است.
فضای کسبوکار,شاخصهای کسبوکار,مؤلفههای کسبوکار
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13672.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13672_15f3665d1773d3f0267099586d4c5b06.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
12
22
خرید دولتی نوآوریگرا ابزار مهم سیاستهای نوآوری طرف تقاضا
83
98
FA
بهمن
فکور
مربی پژوهشکده مطالعات فناوریهای نوین- سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
bfakour@gmail.com
حجتاله
حاجی حسینی
دانشیار پژوهشکده مطالعات فناوریهای نوین- سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
محمدتقی
انصاری
مربی پژوهشکده مطالعات فناوریهای نوین- سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
حجم قابل توجه خرید دولتی سالانه کشورها موجب شده است که توجه سیاستگذاران نوآوری به قدرت اهرمی خرید دولتی برای تحریک نوآوری جلب شود. خرید دولتی در بازار به عنوان کشش تقاضا برای کالاها، خدمات و سیستمها بیان میشود و اگر بتوان با به کارگیری روشهای نوین، این تقاضا را به سمت نوآوری سوق داد، در عمل تقاضای مؤثری برای شکلگیری نوآوری در جامعه ایجاد میشود که برای پرورش نوآوری از اهمیت اساسی برخوردار است.
هدف این مقاله تبیین روشهای خرید نوآوریگراست. در این راستا با استفاده از مطالعات کتابخانهای ابتدا نقش تقاضا در شکلگیری نوآوری و ظرفیت سیاستی خرید دولتی مورد بررسی قرار میگیرد و سپس با تبیین خرید دولتی نوآوریگرا تفاوت آن با خرید معمولی شرح داده میشود. بعد از آن، به امکان به کارگیری خرید دولتی نوآوریگرا به عنوان ابزار سیاستهای نوآوری طرف تقاضا پرداخته میشود. برای شناخت بیشتر از خرید دولتی نوآوریگرا، انواع آنها مشخص شده و موانع به کارگیری این روشها مورد توضیح قرار میگیرند. توجه به ظرفیت خرید دولتی برای تحریک نوآوری در کشور یکی از نتایج این تحقیق است.
خرید دولتی,خرید دولتی نوآوریگرا,سیاستهای نوآوری طرف تقاضا
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13673.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13673_dbdeda38b13e012413f3c697b2b94751.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
12
22
نظریههای ارتباطات عمومی علم: کمبودها، انحرافها و گفتوگوها
99
116
FA
اکرم
قدیمی
دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران
ghadimi2005@gmail.com
این ایده که علم بسیار پیچیدهتر از آن است که عموم مردم قادر به درک آن باشند، اگر چه شاید در عصر حاضر تفکر شایعی نباشد، اما سالها بینش رایج در میان اندیشمندان بود. گسترش نفوذ رسانهها و ابزار ارتباطات جمعی، توجه فزاینده عامه مردم به علم فناوری و همچنین آغاز رسانهایشدن علم، این حقیقت را روشن مینماید که بهواسطه پیچیدگیهای مفاهیم علمی، وجود یک میانجیگر قدرتمند، میان دانشمندان و عموم مردم ضروری است.
از این رو، هدف این مطالعه ارائه الگوهای ارتباطی برای ایجاد شبکه علمی است. برای رسیدن به این هدف، ناگزیر باید تاریخ علم و نقش دانشمندان در این فرایند مطالعه شود. یافتههای این مطالعه نشان میدهد، در عمومیسازی علم توجه به موضوعات علمی، اختلاف نظر میان متخصصان، نهادینهشدن علم در جامعه و ثبات مرزهای حرفهای ضروری است، بنابراین باید نقش کلیدی ارتباط در فرایندهای تکاملی و تعریف دوباره مفاهیم علمی، مشارکت شهروندان و دموکراسی علمی مد نظر قرار گیرد.
ارتباطات علم,شبکه,درک عامه از علم,دموکراسی علمی
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13674.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13674_ab6bc18b3adb7a7aac9dfc5824a1dc2e.pdf
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
رهیافت
1027-2690
2783-4514
28
71
2018
12
22
سند نقشه جامع علمی کشور: یک ارزیابی شتابزده اما نقادانه
117
127
FA
اصطلاح «نقشه جامع علمی کشور» که احتمالاً برگرفته از واژه انگلیسیScience and Technology (S&T) Roadmap است شاید اندکی بیش از یک دهه است که در ایران رواج یافته است. این روش در کشورهای غربی از حدود سه دهه پیش به این سو به کار گرفته شده است. به این ترتیب به نظر میرسد این روش (فناوری) در فاصله زمانی کوتاهی پس از بهرهگیری از آن در مغرب زمین، به جامعه علمی ایران معرفی شد و اقدام برای بومیسازی آن با جدیت و سرعت پی گرفته شده است. هدف این مقاله کوتاه، بررسی نقادانه (هرچند بسیار مختصر) برخی کاستیهاست که در روایت نهایی سند نقشه جامع علمی کشور (که استفاده از آن به سال 1389 به دستگاههای اجرایی ابلاغ شد) راه یافته است.
نقشه جامع علمی کشور,اسلامی کردن علم,علم و فناوری,فلسفههای مضاف
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13675.html
https://rahyaft.nrisp.ac.ir/article_13675_acfbba595283729ac73b6929804a824b.pdf