یکی از ویژگی‌های اساسی جامعۀ مدنی، حضور پررونق نهادها و تشکل‌های علمی و فرهنگی خودانگیخته است؛ نهادهایی که بتوانند در کنار دولت، تمام ظرفیت‌های علمی و فرهنگی موجود جامعه را پوشش و ارتقا دهند. انجمن‌های علمی و پژوهشی نمونه‌ای روشن از مصادیق نهادهای مدنی است. در نوشتۀ حاضر پس از بیان سابقۀ انجمن‌های علمی در جهان و ایران تلاش شده است با بهره‌گیری از رویکرد کارکردگرایی، به تبیین نقش و آثار این نهادها پرداخته شود. بدیهی است این چارچوب نظری می‌تواند زمینه و مقدمه‌ای را برای تحقیقات کاربردی دربارۀ کارکردهای انجمن‌های علمی و پژوهشی در ایران فراهم کند. در این مقاله کارکردهای یاد شده به دو دستل کارکردهای آشکار (manifest function) و کاکردهای پنهان (latent function) تقسیم و فهرستی از این دو دسته ارائه می‌شود. در پایان مقاله برای تسهیل ایفای کارکردهای مثبت انجمن‌ها و ارتقای جایگاه و نقش آنان در نظام علمی و اجتماعی کشور دوازده راهکار پیشنهاد شده است.
)